کد مطلب:28754 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:33

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

اگر پيامبران معصومند، چرا حضرت داوود(ع)بنابر فرموده قرآن در امرقضاوت عجولانه قضاوت كرد و مرتكب خطا شد؟

درباره قضاوت حضرت داوود(ع) و اثبات عصمت ايشان چند نكته را مي توان مطرح كرد: 1- از خصوصيات اين داستان چنين برمي آيد كه واقعه فوق يك امر عادي نبوده است به جهت اين كه اولاً: دو نفر قشاكي از راه طبيعي بر داوود وارد نشده بودند و ثانياً: از طرفي داوود فوراً بعد از قضاوت به امتحاني بودن حادثه پي برد و در حكم خود تجديد نظر كرده و توبه نمود و ثالثاً: به تعبير علامه طباطبايي از جمله {A{/Bفَاحْكُمْ بَيْنَ اَلنَّاسِ بِالْحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ اَلْهَوي {w8-15w}{I38:26I}/}A} بر مي آيد كه خداي تعالي با آزمون او از اين راه مي خواسته آداب داوري را به وي بياموزد، {V(علامه طباطبايي، ترجمه تفسير الميزان، ج 17، ص 205) V} بنابراين بايد گفت واقعه جز امتحان حضرت داوود چيز ديگري نبود. 2- اين كه چگونه داوود جانب مدعي را گرفت بدون اين كه از او بيّنه بخواهد يا به حرف طرف مقابل گوش فرا بدهد. با اينكه ايشان از خطا معصوم بوده است، ميان مفسران جوابهاي ذيل را مي توان دريافت: الف - فهم و درك علامه طباطبايي از خصوصيات وقوع حادثه، كه بيانش گذشت چنين است كه: پديده فوق براي داوود در عالم تمثل بوده است. يعني مانند حالت خواب، افرادي را اين چنين ديده و بينشان قضاوت فرموده است. روشن است كه عالم تمثل مانند عالم خواب محل تكليف نيست. ظرف تكليف تنها در عالم بيداري و عالم ماده ي است و در چنين عالمي هم حادثه فوق اتفاق نيافتاده است. پس خطاي او خطاي در عالم تمثل بوده كه گفتيم در آنجا تكليف نيست. آنگاه علامه اضافه مي نمايند كه استغفار و توبه آن عالم هم مانند خطاي در آن عالم و در خور آن است يعني هم چنانكه مثلاً وقوع توبه از جانب آدم(ع) در زماني صورت گرفت كه هنوز وي در عالم بهشت بود گرچه ديگر آن موقعيت را نداشت، داوود هم در همان عالم تمثل توبه و استغفار نمود و هر دو عالم جاي تكليف نمي باشد. بنابراين خطاي در تكليف اساساً صورت نگرفته است، {V(علامه طباطبايي، ترجمه الميزان، ج 1، ص 178 و ج 17، ص 306) V} ب - برخي نيز گفته اند: ناديده گرفتن پاسخ طرف ديگر گناهي نبود كه با عصمت انبياء مخالفت داشته باشد، بلكه رأي داوود نوعي قضيه شرطيه و بر فرض صحّت سخن شاكي بود و هر پرسشي را كه فردي طرح كند مي توان به صورت قضيه مشروط به آن پاسخ داد يعني گفته شود «اگر آنچه مي گوييد درست باشد، پاسخ آن چنين است. شبيه اين مسأله را در پاسخ به استفتائات مردم از سوي مراجع عظام تقليد به وفور مي توان يافت. گواه بر اينكه از داوود در اين جا گناهي سر نزده، اين است كه قرآن او را پس از چنين داوري به داشتن مقام والا و سرانجام نيكو ياد كرده، و سپس فرمان مي دهد ميان مردم به عنوان خليفه خدا داوري كند، {V(سبحاني، جعفر، منشور جاويد، ج 12، ص 257)V}. ج - بعضي ديگر گفته اند: اساساً معناي عصمت اين نيست كه شخص معصوم وراي طبيعتي ويژه باشد غير از آن طبيعتي كه در همه مردم است. بلكه معناي آن اين است كه خداوند معصوم را مورد لطف قرار داده و او را به حال خود رها نمي كند. ازاين رو هنگامي كه انساني با حسن ظاهر بخواهد او را خدعه كند خداوند او را به حقيقت قضيه راهنمايي مي كند پيش از آنكه در دام خدعه وارد گردد. داستان داوود هم اينگونه بوده است چرا كه دارنده يك گوسفند خواست با اسلوب خاصي شفقت و رحمت داوود را براي خود جلب بكند اما خداوند قبل از تنفيذ حكم حقيقت واقعه را براي وي الهام نمود و داوود در حكم خود استغفار كرد. استغفاري كه به نوعي عبادت و نشانه تواضع در پيشگاه خداوند محسوب مي شود، {V(ر.ك: محمدجواد مغنيه، الكاشف، ج 6، ص 374)V}. د - برخي نيز گفته اند: تنها كاري كه از حضرت داوود سر زد يك ترك اولي بود و آن عجله در قضاوت بود، ولي نه عجله اي كه بر خلاف واجبات موازين قضا باشد. زيرا براي قاضي مستحب است حداكثر دقت را به خرج دهد اگر حداكثر را رها كند و به حد متوسط و حداقل لازم قناعت كند ترك اولي كرده است بنابراين حادثه فوق را مي توان بر ترك افضل و اولي حمل كرد. چنين چيزي با عصمت تنافي ندارد، از همين رو با مقاماتي كه عصمت لازم آن است نيز مانند امامت و نبوت منافاتي ندارد، هر چند اجتناب ترك اولي مرتبه بالاتري از عصمت است كه شرط لازم نبوت و امامت نيست. افزون بر آن، بهترين دليل براي اينكه از داوود در اينجا گناهي سر نزده جمله اي است كه در ذيل همين آيات آمده كه ترجمه آن اين است: او نزد ما تقدم و منزلت والايي دارد و آينده اي نيك. {V(ر.ك: فخر رازي، مفاتيح الغيب، ج 26، 194 - مكارم شيرازي، پيام قرآن، ج 7، ص 132)V}. 3- پاسخ بخش دوم هم اين است كه اساساً وقتي ثابت شد كه عمل انجام شده از طرف داوود گناه و خطائي نبوده است و مقام و موقعيتي كه قبلاً داشته باز همچنان نزد خداوند تعالي محفوظ است، معلوم مي شود كه علاوه بر مقام نبوت حتي مي تواند با درجه اي كه پيش خداوند دارد مقام امامت هم دارا باشد. به جهت اينكه اولاً بر اساس گفته علامه طباطبايي آن واقعه جنبه امتحاني در عالم تمثل داشت و يك امر واقعي و پديده اي واقع در عالم ماده نبود و ثانياً با قطع نظر از توجيهاتي كه بيانشان گذشت داوود هنوز تنفيذ حكم نكرده بود و به اصطلاح جلسه دادرسي به مرحله اجراء حكم نرسيده بود كه به باطن قضيه پي برد. ازاين رو مي توان گفت داوود از مرحله آزمون با پيروزي و موفقيت بيرون آمد و شايستگي خود را براي حكومت و حتي داوري نشان داد. نتيجه اينكه در واقع از داوود امر قبيحي سر نزده تا بحث بكنيم از اينكه آيا آن به مقام نبوت و امامت ضرري مي رساند يا نه؟